Niewydolność żylna ma wiele definicji. Według jednej z nich jest to utrwalone zaburzenie odpływu krwi żylnej z kończyn dolnych. Spowodowana jest nieprawidłowym działaniem układu żylnego, związanym z niewydolnością zastawek żylnych lub bez niej. Niewydolność żylna może dotyczyć jedynie układu żył powierzchownych lub żył głębokich albo obu jednocześnie1. W przebiegu przewlekłej choroby żylnej może pojawić się wiele utrudniających normalne funkcjonowanie objawów jak choćby ból, uczucie ciężkości nóg i obrzęki. Jak powstaje niewydolność żylna kończyn dolnych i jakie czynniki sprzyjają rozwojowi choroby żył? Odpowiadamy!
Czym jest przewlekła niewydolność żylna (PNŻ)?
Niewydolność żylna jest chorobą dość powszechną. Pierwsze objawy niewydolności żylnej są dość niepozorne, zalicza się do nich m.in. niebolesne pajączki. Gdy dochodzi do zaawansowania choroby, pojawiają się żylaki kończyn dolnych w postaci poszerzonych żył, a w zależności od stopnia zaawansowania także liczne objawy kliniczne, np. stan zapalny, ciężkość nóg. W ostatnim stadium występują owrzodzenia żylne, które są bardzo uciążliwe i trudne w leczeniu2.
Czym jest niewydolność żylna? Przewlekła niewydolność żył obejmuje2:
- chorobę żylakową,
- zespół pozakrzepowy,
- pierwotną niewydolność zastawek żylnych,
- zespoły uciskowe.
O niewydolności żylnej świadczy występowanie objawów zastoju żylnego w wyniku wstecznego przepływu krwi w żyłach (refluksu żylnego) lub zwężenia bądź niedrożności żył2. Dolegliwości związane z niewydolnością żylną powinny skłonić do wizyty u lekarza.
Najważniejsze informacje o układzie krążenia
Układ krążenia stanowi zamknięty system, w którym krążenie krwi w żyłach i tętnicach wymuszane jest przez serce. Żyły to naczynia krwionośne, którymi pozbawiona tlenu krew powraca do serca i płuc. W kończynach dolnych znajdują się ukryte żyły głębokie i łatwo widoczne żyły powierzchowne. W świetle żył znajdują się zastawki pozwalające na przepływ krwi tylko w jednym kierunku, uniemożliwiając jej cofanie się. W prawidłowych warunkach krew płynie z układu powierzchownego do głębokiego, a następnie w kierunku serca3.
Przyczyny powstawania żylaków i czynniki ryzyka
Niewydolność żylna to schorzenie, którego główną przyczynę stanowią genetycznie uwarunkowane nieprawidłowości zastawek żylnych lub zaburzenia ściany żył. Nieprawidłowości zastawek sprawiają, że krew przedostaje się wstecznie do układu powierzchownego, co powoduje jego nadmierne rozciąganie i przeciążenie. W konsekwencji dochodzi do wydłużenia i poszerzenia naczyń żylnych oraz powstawania żylaków kończyn dolnych3.
Oprócz predyspozycji genetycznych istnieje wiele czynników środowiskowych zwiększających ryzyko choroby. Należą do nich m.in.3:
- praca w pozycji siedzącej lub stojącej,
- częste zakładanie nogi na nogę,
- nadwaga i otyłość,
- dźwiganie ciężarów,
- przebyte urazy i operacje nogi,
- ciąża.
Ryzyko dodatkowo rośnie wraz z wiekiem, ponadto kobiety są bardziej narażone na rozwój choroby niż mężczyźni3.
Jak walczyć z przewlekłą niewydolnością żylną?
Leczenie przewlekłej niewydolności żylnej zależy od stopnia zaawansowania choroby. Na początkowym etapie postępowanie obejmuje przede wszystkim leczenie uciskowe i leczenie farmakologiczne. Pacjent powinien nosić pończochy lub podkolanówki uciskowe, o odpowiednio dobranym do potrzeb stopniu ucisku. W bardziej zaawansowanym stadium stosuje się metody leczenia jak skleroterapia, laser czy leczenie zabiegowe (np. usuwanie żylaków metodą stripingu)2.
Profilaktyka niewydolności żylnej obejmuje zmianę trybu życia na zdrowszy i wprowadzenie do codziennego życia aktywności fizycznej. Wskazana jest każda forma ruchu, w tym zwłaszcza spacery, jazda na rowerze czy pływanie. Ponadto należy unikać częstego stania i siedzenia oraz jak najwięcej odpoczywać z uniesionymi nogami. Nie powinno się też nagrzewać i nadmiernie opalać nóg2.
Bibliografia:
- Kasperczak J., Ropacka-Lesiak M., Bręborowicz H.G., Definicja, podział oraz diagnostyka przewlekłej niewydolności żylnej – część II, Ginekol Pol. 2013, 84, 51-55.
- Frołow M., Masłowski L, Przewlekła niewydolność żylna, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.31 (dostęp: 2023.01.03.)).
- Frołow M., Żylaki, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2017 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/zylaki/63354,zylaki (dostęp: 2023.01.03.)).
